ОХУ-ын газарзүйн нийгэмлэгийн дээд шагнал болох их эрдэмтэн С.М.Пржевальскийн нэрэмжит хүндэтгэлийн алтан медалийг Монгол Улсаас анх удаа академич Д.Доржготов гардан авлаа. Хоёр жилд нэг удаа олгогддог уг шагналыг Азиас хоёрдахь удаагаа манай улсын эрдэмтэн хүртэж байна. Шагналыг ОХУ-ын Газар зүйн нийгэмлэгийн тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, Москвагийн их сургуулийн Газар зүйн факультетийн ерөнхийлөгч, академич Н.С.Касимов тэргүүтэй төлөөлөгчид гардуулав. Шагнал гардуулах үеэр Академич, Газар зүй, геоэкологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан, доктор, профессор Д.Доржготовтой ярилцлаа. Академич Д.Доржготов нь монголд анх удаа хөрсний зургийг зохиосон, Монголын хөрсний ангиллыг анх удаа бүрэн дүүрэн боловсруулж тодорхойлолт өгсөн, Монгол орны хөрс газарзүйн мужлалыг анх удаа боловсруулсан, Монгол орны усны ай сав газруудын хөрсний ус, физик шинж чанар, Монгол орны хөрсний нөөцийг тодорхойлж, хөрсний ангилал, чанарын үнэлгээг анх удаа хийсэн эрдэмтэн юм.
-Дэлхийд нэр хүндтэй энэхүү шагналыг Монголоос анх удаа хүртлээ. Таны хувьд Газарзүйн шинжлэх ухааны салбарт хэдэн жил ажиллаж байна вэ?
-Миний хувьд 1962 онд Москвагийн их сургуулийг Хөрс судлаач мэргэжлээр төгсөж байсан. Газар зүйн шинжлэх ухааны салбарт 56 жил ажиллаж байна. Монгол орныхоо хөрсний бүтцийг судалж, очоогүй газар үлдээгүй. Монгол орны хөрсний зургийг зохиож, бүтээл бичиж байлаа. Олон арван сайхан шавь нартай. Эрдмийн ажлыг нь удирдсан 20 эрдэмтэн, дэд эрдэмтэн, доктор хоёр хүн байна. Эд маань намайг байхгүй болчихсон ч хөдөлмөрийг минь гэрчлэнэ. Энэ бүх ажлыг минь үнэлж энэхүү шагналыг олгож байгаад баяртай байна.
-Та одоо ямар судалгаан дээр ажиллаж байгаа вэ?
-Монгол орны газар зүйн экосистемийн атласыг хэвлүүлэхээр судалгаа хийж байна. Ирэх жилээс хэвлэгдэж та бүхний гарт хүрэх байх аа. Ургамал, амьтан, газарзүйн байрлалын экосистемийг дөрвөн бүсээр нь судалж байна.
-Газарзүйн шинжилгээ судалгааг шинэ тутамд өөрчилж, шинэчилж байх ёстой юм шиг санагдаж байна л даа. Байгалийн жамаараа болоод, хүний оролцоотойгоор үргэлж хувьсан өөрчлөгдөж байна...
-Яг одоо хийж байгаа судалгаа маань үүнтэй холбоотой. 100 жилийн өмнө оросуудын хийсэн судалгаа бий. Шавь нартайгаа хамтраад энэ судалгааг өнөөдрийн нөхцөл байдалтай харьцуулна. Яг 100 жилийн өмнө ямар газар нутаг, ямар цэг дээр хийсэн яг тэр газруудад нь судалгаа явуулж, тухайн газар нутгийн экосистем хэр зэрэг өөрчлөгдөж буйг судалж байна. Муу талруугаа бол хэр зэрэг, сайн талруугаа бол хэр зэрэг өөрчлөгдөв гээд нилээн олон дүгнэлт гарна.
-Манай улсад Газарзүйн шинжлэх ухааны шинжилгээ судалгааны ажил хэр ахицтай явагдаж байна вэ?
-Газарзүйн судалгаа их эртний түүхтэй. С.М.Пржевальский 1870 онд Монгол Улсад анх ирж байснаас хойш 150 гаруй жил оросуудтай хамтраад судалгаа хийгдэж, судалгааны арвин нөөц материал цуглуулсан. Гайгүй өндөр түвшинд явагдаж байна гэж миний хувьд боддог. Тийм ч учраас энэхүү шагналыг өглөө гэж ойлгож байна. Энэ бол зөвхөн миний судалгааны ажилд олгож байгаа шагнал биш. Монгол Улсын Газарзүйн шинжлэх ухааныг олон улсын түвшинд тодорхойлох шагнал.
-Хөрс судлалын ажил нь нийгмийн бүтээн байгуулалтад ашиглагдах зориулалттай байтал сүүлийн үед төдийлөн уялдаа холбоогүй байна уу даа гэж харагдах болсон. Та энэ тал дээр ямар бодолтой байдаг вэ?
-Ашигладаггүй гэж хэлж болохгүй. Бидний 1970, 1980 онд хийсэн судалгааны ажлуудыг геодиз, зурагзүйн газруудад ашигладаг. Харин хангалттай ашиглаж чадахгүй байж болно. Тухайлбал, манай орон газар тариалангийн бүс нутаг биш. Тиймээс тариа тарихад арчилгаа их шаарддаг.
Академич Д.Доржготовын шинжлэх ухаанд оруулсан хувь нэмэр, нээлт:
